ارزیابی اثرات اعمال سیاست‌های مختلف مدیریتی بر روی آبخوان با استفاده از شبیه‌سازی عددی (مطالعه موردی: آبخوان نمدان، استان فارس، ایران)

نویسندگان

  • حامد کتابچی استادیار، گروه مهندسی منابع آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
  • سهند قدیمی دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، گروه مهندسی منابع آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده مقاله:

سابقه و هدف: امروزه علاوه بر رشد جمعیت و افزایش نیاز به منابع آب، کمبود بارندگی و جریانات سطحی در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان باعث افزایش بهره‌برداری از منابع آب‌ زیرزمینی و درنتیجه بروز مشکلات متعددی در این منابع تجدیدناپذیر و ارزشمند شده است. از این رو، بررسی، پایش و پیش‌بینی وضعیت منابع آب‌ زیرزمینی حائز اهمیت است. در این تحقیق از یک مدل توسعه داده شده شبیه‌سازی عددی تفاضل محدود با استفاده از کدنویسی در محیط متلب، جهت بررسی تغییرات تراز سطح آب‌ زیرزمینی در یک محدوده مطالعاتی واقعی استفاده شد. مواد و روش‌ها: منطقه مورد مطالعه، آبخوان نمدان واقع در حوضه آبریز طشک - بختگان، استان فارس، ایران است. جهت بررسی تغییرات تراز آبخوان، مدل غیرماندگار تفاضل محدود، توسعه داده شد. جهت پیاده‌سازی مدل، محدوده با توجه به معیارهای مختلف، سلول‌بندی شد و تعداد 50 سلول چهارضلعی حاصل گردید. علاوه بر تبادل جریان زیرزمینی بین سلول‌ها در محدوده، تبادل بین سلول‌های مرزی و جریانات ورودی و خروجی از مرزها به این سلول‌ها نیز در مدل‌سازی لحاظ شد. پارامترهای تغذیه به روش سعی و خطا و ضرایب هدایت هیدرولیکی با استفاده از یک مسئله بهینه‌سازی با هدف کمینه‌سازی مجموع مربعات خطاهای محاسبات تراز آب محاسباتی و مشاهده‌ای (دوره 7 ساله) با ابزار بهینه‌سازی فراکاوشی جامعه مورچه‌ها واسنجی شدند و ضریب تبیین 93/0 حاصل شد. همچنین مدل واسنجی شده در یک دوره 3 ساله صحت‌سنجی گردید. یافته‌ها: وضعیت آبخوان محدوده مطالعاتی، در شرایط غیرماندگار در دوره شبیه‌سازی 30 ساله، تحت 7 سناریو مختلف تدوین شده بر اساس شاخص‌های اقلیمی، برداشت، الگوی کشت و طرح ملی احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در ایران، مورد بررسی قرار گرفت. با کاهش 10 درصدی بارش سالانه و افزایش 20 درصدی برداشت، تراز سطح آب زیرزمینی تا پایان دوره شبیه‌سازی نسبت به ادامه وضع موجود، به ترتیب 9/0 و 1/6 متر افت پیدا می‌کند. تغییر الگوی کشت با تغییر نوع محصول از گندم به محصولی کم‌آب‌بر مانند جو باعث می‌شود تا تراز سطح آب تا پایان دوره شبیه‌سازی، 4/4 متر افزایش پیدا کند. در سناریو حذف چاه‌های بدون پروانه بهره‌برداری در کل محدوده، به طور میانگین در هر سال، تراز سطح آب‌ زیرزمینی 45/0 متر افزایش می‌یابد. نتیجه‌گیری: تحت سناریوی انسداد کامل چاه‌های غیرمجاز در کل منطقه، تراز آب زیرزمینی بیشترین تغییرات را در بین سناریوها داشته و تا پایان دوره شبیه‌سازی، 6/19 متر افزایش پیش‌بینی می‌شود. این امر لزوم توجه به تعیین تکلیف‌ چاه‌های غیرمجاز در طرح ملی احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در ایران را بیش از پیش نمایان می‌کند. واژه‌های کلیدی: آب‌ زیرزمینی، آبخوان نمدان، روش تفاضلات محدود، شبیه‌سازی عددی، طرح ملی احیاء و تعادل‌بخشی

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

شبیه‌سازی عددی آبخوان نمدان در استان فارس ایران: بررسی اثرات مدیریت آب سبز در احیاء آبخوان

افزایش در رشد جمعیت و برنامه‌های توسعه اقتصادی موجب تشدید فشارها بر منابع آب شده و تعادل سیستم‌های آب سطحی و بخصوص زیرزمینی را با چالش‌های جدی مواجه نموده است. این امر در سال‌های اخیر موجب توجه به آب سبز بعنوان یکی از منابع آب شیرین شده و بهجهت مدیریت علمی و عملی آن،اقدامات مختلف صورت گرفته است. اقدامات مدیریت آب سبز بر هر دو منابع آب سطحی و زیرزمینی اثر می‌گذارند و می‌تواند در جهت احیاء آبخوان...

متن کامل

بهینه‌یابی مدل عددی برداشت از آبخوان با استفاده از الگوریتم ژنتیک (مطالعه موردی: آبخوان ساحلی ارومیه)

مدل‌سازی به عنوان روشی کارآمد، با کمترین هزینه، امکان مطالعه پیچیدگی جریان آب زیرزمینی را برای مدیران فراهم می‌کند. همواره تعیین میزان برداشت بهینه از آبخوان یکی از پیچیده‌ترین مسائل پیش روی مهندسین علوم آب بوده است. هدف از این تحقیق، مدیریت بهره‌برداری بهینه از آبخوان دشت ساحلی ارومیه و تعیین نرخ بهینه پمپاژ چاه‌های بهره‌برداری است؛ تا با جلوگیری از برداشت بیش از حد آب زیرزمینی، بتوان دریاچه ا...

متن کامل

ارزیابی اثرات احداث سد بر روی آبخوان با استفاده از تحلیل آنتروپی چندمقیاسه، مطالعه موردی: دشت ساوه

با توجه به ارتباطات غیرخطی بین مؤلفه‌های حاکم بر سفره‌های زیرزمینی، از این سیستم‌ها به عنوان یک سیستم پیچیده نام برده می‌شود. تخمین درجه پیچیدگی این سیستم با توجه به تغییرات طبیعی و مصنوعی حاکم بر آن جهت ارزیابی‌های کمی و کیفی آبخوان بسیار مهم می‌باشد. در این تحقیق بر مبنای تغییرات بلندمدت (93-64) پیزومترهای دشت ساوه اقدام به بررسی اثر احداث سد ساوه بر روی آبخوان پایین‌دست سد با استفاده از تحلی...

متن کامل

استفاده از روش‌های مختلف فازی برای بهینه‌سازی مدل دراستیک در ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان، مطالعه موردی: آبخوان دشت تبریز

با توجه به تمرکز جمعیت، فعالیت‌های کشاورزی و کارخانه‌های صنعتی در دشت تبریز، ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان این دشت برای توسعه، مدیریت، ‌تصمیمات کاربری اراضی و جلوگیری از آلودگی آب‌های زیرزمینی ضرورری به نظر می‌رسد. در این پژوهش، آسیب‌پذیری آبخوان پیچیده دشت تبریز در برابر آلودگی به کمک مدل دراستیک در محیط GIS بررسی شده و بهینه‌سازی این مدل توسط روش‌های مختلف فازی صورت گرفت. در مدل دراستیک از پارامت...

متن کامل

شبیه سازی تعادل‌بخشی آبخوان در معرض افت شدید با اعمال سناریوهای مختلف مدیریتی- مطالعه موردی حوضه روانسر-سنجابی کرمانشاه

افزایش تقاضا و بهره‌برداری بیش از حد از آبخوان‌ها در ایران باعث شده تا بیش از 50 درصد آن‌ها در شرایط بحرانی قرار گیرند. برای جبران و توقف افت تراز سطح آب زیرزمینی، نیاز به مدیریت جامع منابع آب بوده که لازمه‌اش شبیه‌سازی شرایط پیچیده و انتخاب رویکرد مدیریتی مناسب می‌باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف ارائه‌ی رویکرد مدیریتی مبتنی بر شرایط یک آبخوان تحت تنش شدید، با استفاده از مدل MODFLOW انجام شده است. ...

متن کامل

مطالعه اثرات زیست محیطی انتقال نیترات در آبخوان ورامین با استفاده از مدل‌سازی عددی

ارزیابی کیفیت منابع آب زیرزمینی، یکی از مهم‌ترین موضوعات در توسعه منابع آب است. هدف اصلی این پژوهش، شناخت ویژگی‌های انتقالی آبخوان و نحوه انتقال نیترات با سیستم جریان آب زیرزمینی و نیز شناخت تغییرات مکانی و زمانی غلظت نیترات به‌عنوان شاخص آلودگی آب‌های زیرزمینی در طی دوره مدل‌سازی و سال‌های آتی در دشت ورامین است. به این منظور، جمع‌آوری، سازمان‌دهی داده‌های صحرایی و فرمول‌بندی ویژگی‌های ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 25  شماره 6

صفحات  1- 23

تاریخ انتشار 2019-02-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023